Online kwetsend gedrag komt steeds vaker voor. Niet alleen bekende Nederlanders zoals politici hebben er last van maar het komt ook voor onder jongeren. Het (online) opkomen voor slachtoffers gebeurt niet altijd blijkt uit onderzoek van Esther Rozendaal en Chiara de Jong. De onderzoeksresultaten kwamen voort uit een survey-onderzoek en door een unieke samenwerking met een theatergezelschap. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van Netwerk Mediawijsheid en stond vorige week centraal tijdens de Week van de Mediawijsheid. Deze week met het thema ‘Like en Cancel’ vroeg aandacht voor het stimuleren van online prosociaal gedrag.
Omstanders kunnen slachtoffers helpen
“Uit eerdere peilingen weten we dat bijna twee derde van alle Nederlanders wel eens te maken heeft gehad met racisme, shaming of buitensluiten via sociale media. Met ons onderzoek wilden we kijken naar de positieve rol die omstanders kunnen spelen. Ze kunnen zich bijvoorbeeld uitspreken en zo het slachtoffer steunen”, vertelt Chiara. Om te onderzoeken hoe je online pro-sociaal gedrag bevorderen is gebruik gemaakt van een survey en een observatiestudie tijdens de interactieve theatervoorstelling Block or Bless ontwikkeld door Theaterhart.
Onderzoekers observeren gedrag tijdens voorstelling
De theatervoorstelling werd gegeven voor zes verschillende onderbouwklassen van het voortgezet onderwijs. Tijdens de voorstelling konden kinderen door middel van groene of rode kaarten hun reactie geven over scenes met daarin acteurs die influencers speelden. Daarnaast werden ook echte online haatreacties voorgelezen aan de zaal. Waarbij de afspraak was dat als tien van de tachtig kinderen een rode kaart opstaken omdat de reactie te ver ging, het voorlezen stopte. Door het gedrag en de reacties van het publiek tijdens de voorstelling te observeren, ontstond inzicht in de manier waarop de leerlingen aankijken tegen kwetsend gedrag online en wat hen stimuleert of er juist van weerhoudt om als ‘upstander’ tegen het kwetsende gedrag in actie te komen. Onderzoeker Esther Rozendaal zat in de zaal om de reacties te observeren: “Wij zagen dat een van de belangrijkste hindernissen om in actie te komen is de angst om zelf slachtoffer te worden. Ook al vinden kinderen bepaalde dingen te ver gaan, de angst om zelf nare reacties te krijgen is groter. Daarom zwijgen ze liever dan dat ze zich er tegen uitspreken."
Online wereld stukje socialer maken
De resultaten van de online survey en het kwalitatief onderzoek laten zien dat prosociaal gedrag gestimuleerd kan worden. “We hopen dat de bevindingen van dit onderzoek gebruikt zullen worden door beleidsmakers en mediawijsheidprofessionals om effectieve campagnes en interventies te ontwikkelen die de online wereld een stukje socialer kan maken.” aldus Rozendaal.
