De maatschappelijke impact van kunstmatige intelligentie (AI) overtreft de technologische impact ervan. Nu al zien we AI overal in ons dagelijks leven; we zien het in onze boodschappenapp, onze entertainment streaming lijsten, social media feeds, ons datingleven, en ga zo maar door. Het gebruik van AI is zo natuurlijk verweven geraakt met ons leven dat we vaak vergeten na te denken over de toekomst. 

AiPact

We moeten onszelf de vraag stellen hoe we het volledige potentieel van AI kunnen gebruiken en tegelijkertijd de risico's ervan tot een minimum kunnen beperken. Om deze vraag te onderzoeken moeten we samenwerken, en daarom heeft de Erasmus Universiteit Rotterdam het Erasmus AiPact opgericht, een samenwerking tussen wetenschap en maatschappij. Met maatschappij bedoelen we stakeholders zoals instellingen, organisaties, bedrijven & burgers. De betrokkenheid van burgers is essentieel voor het co-creëren van mens- of maatschappijgerichte AI, waarbij wordt gestreefd naar menselijke en maatschappelijke vergroting met AI.

Kunst

We onderzoeken de maatschappelijke impact van AI in vier domeinen: communicatie, gezondheid, arbeid en kunst. Voor de meeste van deze domeinen kun je waarschijnlijk wel wat hete hangijzers bedenken. Er is bijvoorbeeld veel aandacht voor social media algoritmes, filter bubbles en conspiracy theorieën, deep fakes, kansen en risico's van AI voor de gezondheidszorg, geautomatiseerde besluitvorming zoals gebruikt door verzekeringsmaatschappijen en overheidsinstellingen, de opkomst van de platformeconomie, en de zorg dat robots onze banen zullen overnemen..... Maar kunst, zul je je afvragen... Waarom kunst?

We hebben kunst nodig om ons te helpen verbeelden

Ten eerste, kunst is spel. Het is aantrekkelijk, boeiend, uitdagend en soms verbluffend. Op dit moment gebeurt er veel in de wereld van AI-kunst. Denk aan een toekomstige Van Gogh gemaakt door een machine, een nieuw Nirvana-lied, AI-streetart of interactieve dans uitvoeringen. Kunstenaars lopen voorop in de technologische ontwikkeling omdat zij de verbeelding, de out-of-the-box-mentaliteit, de drive en de drang hebben om het nieuwe te creëren. En dat is geen verrassing; dat hebben ze altijd al gedaan. Herinner je je Jules Verne? H.G. Wells? Star Trek? Het werk van kunstenaars is altijd een fundamentele inspiratiebron geweest voor technologieontwikkelaars om alles te bouwen, van iPads tot ruimteschepen. Dit brengt me bij de tweede reden.

Kunst geeft ons een doel, een richting. We hebben verbeelding nodig om over de toekomst na te denken. Dit is een unieke kwaliteit die kunstenaars delen. Om het met LSD doordrenkte intellectuele icoon Marshall McLuhan te citeren: "We marcheren achteruit de toekomst in". De meesten van ons lijden aan wat McLuhan het "paardloze koets syndroom" noemde: de eerste auto's leken op koetsen - alleen zonder paard. Vaak beginnen nieuwe technologieën met het nabootsen van de oude. Kunstenaars, kunstwerken en cultuur kunnen ons helpen ons voor te stellen wat er zou kunnen gebeuren, wat er zou moeten gebeuren, om vooruit te komen in de toekomst.

Tenslotte heeft kunst potentieel. In het geval van AICON, een samenwerking tussen kunst, wetenschap en maatschappij - een kick-ASScollab, zal het AiPact-initiatief een impuls geven en ons helpen maatschappelijk relevante doelen te bereiken. Kunstwerk maakt AI tastbaar; het geeft ons iets om mee te spelen en over te praten. Kunstwerk kan een discussie op gang brengen en faciliteren, een dialoog. Een dialoog over de toekomst, media en communicatie, gezondheidszorg en werk. Niet alleen voor sommigen, maar voor alle belanghebbenden.

AICON als diepe lancering van AiPact

Kunst inspireerde ons om de lancering van AiPact vorm te geven, om AICON te ontsteken. Dit was niet één enkele gebeurtenis, AICON is een proces, een langzame en diepe lancering. Het proces is even belangrijk als de uitkomst. En na de ontsteking laten we los. We geven het woord aan de uitstekende en ervaren intersectionele programmamanagers, kunstenaars en lokale belanghebbenden. In de komende weken geven zij op hun beurt het woord aan jonge burgers in de stad Rotterdam, die kunstwerken co-creëren. Op basis van hun input zullen kunstwerken ontstaan die iconisch zijn voor hun gemeenschap, hun buurt en subcultuur. Het is onze droom dat AICON de waarden en deugden van een gemeenschap zal helpen vertegenwoordigen en dat dit kunstwerk een cyclisch proces zal stimuleren waarin kunstenaars, burgers en wetenschappers elkaar inspireren en op elke gewenste manier kunnen meedoen.

Alle betrokken partijen zullen bijdragen en profiteren. Het project zal niet alleen een kunstwerk opleveren waar we mee kunnen pronken, maar het proces zelf, de dialogen en de technische oplossingen zullen veel inzicht opleveren. Zo zal AICON de co-creatie van de maatschappelijke impact van AI inspireren en voeden. Dus, burgers, wetenschappers, kunstenaars, technici, studenten en maatschappelijke instellingen, we dagen jullie allemaal uit om te kijken hoe jullie kunnen bijdragen aan dit proces. Neem contact op met moniek.buijzen@eur.nl met jouw ideeën, vragen, behoeften, waarden, vaardigheden en hulp... AICON nodigt je uit om mee te doen.